تاریخچه ابداع عطر

تاریخچه عطر 

درباره اینکه اولین تمدنی که از عطر و ادکلن استفاده کرد چه کسانی بودند بین پیشکسوتان این زمینه اختلاف نظرهایی وجود دارد . اما چیزی که ثابت شده است این است که اولین عطر و ادکلن های جهان ، به شکلی که ما امروزه میشناسیم نبوده اند .

تاریخچه عطر و ادکلن، ریشه در کلمه Perfume از کلمه Fume به معنی دود گرفته شده است، چرا که در دوران باستان انسان ها برای به وجود آوردن رایحه خوش از سوزاندن مواد معطر مثل چوب‌های معطر استفاده می کردند. این روش در درست کردن عطر به ۴۰۰۰ سال پیش و تمدن بین النهرین برمیگردد . به طوری که حتی امروزه نیز در برخی کشور های عربی از این روش برای خوشبو کردن لباس های خود استفاده میکنند . آنها لباس های خود را در مجاورت بخور مواد معطر قرار میدهند و بدین صورت لباس هایشان خوشبو میشود .

در آن زمان آن‌ها به این موضوع پی برده بودند که با سوزاندن چوب‌های معطر ، میتوانند رایحه های مطلوب را استشمام کنند . از دیرباز تاکنون انسان ها همواره به دنبال گیاهان دارویی بودند تا بتوانند بر بیماری ها غلبه کنند ، در همان زمان بود که آنها موفق به کشف چوب های معطر شدند . بنابراین عطر و دارو دارای خواستگاه مشترکی هستند و در گذشته رشته عطرسازی و دارو سازی از یکدیگر جدا نبوده اند.

هنر عطرسازی در زمان باستان از میان رودان و مصر باستان شروع شد و سپس به ایران باستان و روم باستان نیز گسترش یافت . اولین عطر جهان توسط مصریان برای مراسم مذهبی استفاده میشد . روحانیون مصر باستان پدران هنر عطرسازی شناخته میشوند زیرا آنان از عطر برای از بین بردن بوی بد قربانیانِ پیشکش خدایان و غبارروبی آرامگاه ها استفاده میکرند . طبق دست‌خط‌ های باستانی که بر روی کتیبه ها و سنگ قبرها به جای مانده است ، نشان میدهد که عطر در این ناحیه بیشتر از ۵۰۰۰ سال قدمت دارد .

مصریان اعتقاد داشتند که سوزاندن ادویه‌جات و مواد خوشبو خدایان را خوشنود میکنند و خداوند خورشید را هر روز از زیر زمین بیرون می آورد ! استفاده ی طبقه ی اشرافی مصر ، فرعون ها و روحانیون از عطر به‌گونه ای بود که حتی بعد از مرگ نیز آنها را در اتاق های معطر دفن میکردند . جالب است بدانید هنگامی که باستان‌شناسان در سال ۱۸۹۷ این مقبره ها را باز کردند بوی خوش عطر هنوز هم به مشام میرسید .

با گذشت زمان استفاده از عطر مورد توجه عموم مردم قرار گرفت . مصریان از گل یاس ، صمغ ، درخت کندر ، سوسن سفید و عسل برای ساخت عطر استفاده میکردند . نکته ای که بسیار جالب است اینکه هنوز هم این عناصر از مهمترین مواد صنایع عطرسازی است . با استقبال مردم از عطر ، مصریان از هند مواد معطر و ادویه‌جات مثل : زنجبیل ، چوب صندل و فلفل خریداری و با آنان عطر تولید کردند . همین موضوع باعث گسترش و پیشرفت صنعت عطرسازی در آن زمان شد . امروزه نیز مصری ها در تولید عصاره های روغنی در این صنعت که بخش مهمی از مواد اولیه تولید عطر در دنیا را تشکیل می دهد، جایگاه ویژه ای دارند.

اولین شیمی‌دان ثبت شده در دنیا زنی به نام تاپوتی میباشد . او طبق نوشته های خط میخی ، در هزاره دوم قبل از میلاد در رودان زندگی میکرده است . تاپوتی عصاره گل ها و روغن ها را گرفته با هم مخلوط و چندین بار تقطیر میکرده است تا به رایحه و غلظت مورد نیازش برسد . در آن زمان عطر ها را در ظروف سفالی و بعضی تنگ های کوچک که از مرمر ساخته شده بودند نگه‌داری میکردند .

تاریخچه عطر در ایران 

تولید و کار با عطر، یک حرفه قدیمی و بهتر بگوییم باستانی است که نیاز به طبع لطیف هنری، مهارت و دانش خاصی دارد. مصری ها، یونانی ها و رومی ها همگی با روش های تولید عطر آشنا بودند اما در هر حال تقطیر سیستماتیک عطرها در قرون وسطی به وسیله دانشمندان ایرانی صورت گرفت. 

 ایران از دوران باستان یکی از مهم‌ترین مراکز تولید روغن‌ها و عصاره‌های معطر گیاهی بوده است. ابن‌سینا پزشک و دانشمند بزرگ ایرانی مبتکر روش تقطیر بود، وی روش عصاره گیری از گل‌ها با استفاده از تقطیر را که امروزه در جهان رواج دارد برای اولین بار مورد استفاده قرار داد. ابن‌سینا برای اولین بار از گل رز برای عطرسازی استفاده کرده است. زکریای رازی دانشمند بزرگ ایرانی نیز با کشف الکل، نقش بسیار مهمی در توسعه صنعت عطر بر عهده داشته است.

در حدود ۲۵۰۰ سال پیش  ایرانیان باستان از عطر و مواد خوشبو کننده به صورت زینتی و تجملاتی استفاده می کردند.  ایرانی ها روزانه بدنشان را با مواد معطر شستشو می دادند و همچنین در نوشیدنی های خود از عناصر خوش عطر مثل گلاب استفاده می‌کردند . عطرسازان ایرانی با خیساندن گل‌ها و گیاهان معطر در روغن‌های اشباع شده و ترکیب آنها با یکدیگر، عطریات مختلفی درست می کردند که در سراسر جهان مورد استفاده قرار می گرفت.

ابویوسف کندی شیمی دان عرب درقرن نهم میلادی کتابی درباره عطرها به نام شیمی عطر و تقطیر نوشته ‌است. بیش از یک صد دستورالعمل تهیه انواع روغن های معطر و همچنین بیش از صد روش و دستور برای عطر سازی و ساخت تجهیزات آن در این کتاب وجود دارد.

امروزه شرکت های عطر سازی در ایران تلاش زیادی در زمینه تولید عطر باکیفیت می‌کنند. نگاهی به تاریخچه عطر سازی و تاریخچه ادکلن در جهان نشان می‌دهد که ایران همواره در این راه یکی از رتبه‌داران بوده است. البته تاکنون متاسفانه ایران نتوانسته مانند سایر کشورهای موفق در این زمینه ، برند عطر جهانی و مشهوری تولید و عرضه کند .

صنعت عطرسازی

در حالی که بوی عطرهایی که امروزه ما دوست داریم نسبت به گذشته مقدار کمی تغییر کرده اند اما روش های پیدا کردن عناصر این عطرها تغییرات بسیار زیادی داشته اند. برای مثال در گذشته برای تهیه عطر و ادکلن از عنصری استفاده میکردند که از آهو های کوهی گرفته میشد که این امر باعث شده بود این نوع از آهو ها به دلیل شکار فراوان با خطر نابودی نسل مواجه شوند .

امروزه شرکت های عطرسازی از مخلوط عناصر مصنوعی برای تقلید کردن بوی این عطرها استفاده می کنند. همین موضوع باعث شده است که تا حدودی به منابع حیوانی آسیب کمتری وارد شود ولی متاسفانه این آمار به صفر نرسیده است .